Woordenboek van het conflict

Bijna had ik als titel “Woordenboek van het Israëlisch-Palestijnse conflict gebruikt”, maar daarmee had ik al weer twee woorden gebruikt waar de twee kampen in “Het Conflict” aanstoot aan hadden kunnen nemen. Aanstoot geven is het laatste wat ik wil. Woorden doen ertoe in het conflict. Door elkaars termen te ontkennen en dus niet te gebruiken, laat je zien waar je staat. Ik had ook kunnen schrijven “Midden-Oosten conflict”, maar dat dekt niet de lading van het conflict. Het gaat over dat hele kleine stukje aarde, waar iedereen zich mee schijnt te moeten bemoeien en waar de afgelopen 150 jaar wel veel gebeurd is, maar toch qua polarisatie niet veel veranderd is. Je denkt toch niet werkelijk dat de zogenaamde “human right consultants” en de specialisten in “internationaal recht” zich ook maar één minuut over het uitmoorden van Jezidi’s in Syrië zorgen hebben gemaakt, of dat ze petities ondertekenen die de rechten van koptische christenen in Egypte willen waarborgen? Nee, het is geen Midden-Oosten-conflict. Er gebeuren in het Midden-Oosten heel veel vreselijke dingen, maar wat er in Israël gebeurt, dat staat in het brandpunt van de belangstelling van journalisten, activisten en academici. Woorden doen er in dit conflict toe en over woorden gaan we het hier hebben.

Westelijke Jordaanoever

Zionisten gebruiken de term Westelijke Jordaanoever niet, omdat ze het als een Jordaanse term beschouwen. Het eigenlijke gebied ligt aan de kant van buurland Jordanië. Als er een Westelijke Jordaanoever is, is er ook een Oostelijke Jordaanoever. Dat zou betekenen dat dit stukje land ten westen van de Jordaan wederrechtelijk en door toeval aan Israël is toegevoegd, terwijl Judea voor zionisten de kern van het Joodse gebied is.

Ik heb het uitgezocht en nu blijkt in mijn ogen, dat de zionisten deze keer geen gelijk in hebben. Wie op delpher.nl de term “Westelijke Jordaanoever” opzoekt, zal lezen dat deze term reeds op 05-01-1939 in het Centraal blad voor Israëlieten in Nederland, werd gebruikt. De term heeft dus niet direct met de zesdaagse oorlog in 1967 te maken, maar werd reeds voor de stichting van de staat Israël gebruikt.

De volgende keer dat de term Westelijke Jordaanoever in de Nederlandse pers wordt gebruikt, is pas in 1951, maar nog vóór de verovering van de gehele Westelijke Jordaanoever in 1967. Intussen wordt er al door Syrië op de “Westelijke Jordanoever” geschoten. (NIW 30-03-1951). Blijkbaar wordt dat kleine stukje land ten westen van de Jordaan, in Galilea ook al “Westelijke Jordaanoever” genoemd.

Judea en Samaria

De term “Judea en Samaria” wordt in het jaar 1900, dus nog voor de oprichting van het Britse Mandaat voor Palestina, in het Nederlands Dagblad genoemd in verband met zending. Nu wordt de term in Israël als alternatief voor “Westelijke Jordaanoever” gebruikt, Wie Judea en Samaria zegt of schrijft, staat in het conflict aan de kant van Israël.

Palestina
Wat is Palestina? Waar is Palestina? Het gebruik van de term Palestina om een land of staatkundige eenheid aan te duiden wordt steeds lachwekkender, ware het niet dat er in het Midden-Oosten niks te lachen valt. Het gebruik van woorden is dodelijk en laat zien waar je staat. Het gebruik van de term “Palestina” of “Palestijnen” kan urenlange discussies opleveren en dat wil je niet. Als een gerespecteerde hoogleraar, die nog het voorwoord van mijn geruchtmakende boek “Vijftig Jaar Palestina Komitee” heeft geschreven, onlangs nog aankondigt op reis naar “Palestina” te zijn, kan ik het niet nalaten te vragen waar of dat land dan precies volgens hem ligt.

Staatkundig
Staatkundig gezien zou je kunnen aanvoeren dat, sinds de in 1993 gesloten Oslo-Akkoorden, onder Palestina verstaan wordt: Een kleine enclave bij Ramallah, bestuurd door de Palestijnse Autoriteit, enkele stroken land op de Westelijke Jordaanoever, die met de termen Gebied A en Gebied B worden aangeduid en daarnaast de door Hamas geregeerde Gaza-strook. Over de status van Jeruzalem-Oost wordt nog gedebatteerd. Omdat de Oslo-akkoorden geen vervolg of gevolg hebben gekregen en er op dit moment niet verder onderhandeld wordt, is de vraag “Waar ligt Palestina?” een brandend thema. Door de verdeeldheid onder de Palestijnen, in een Fatah-kamp en een Hamas-kamp, ligt het niet in de verwachting dat deze vraag in de nabije toekomst door de drie partijen naar tevredenheid zal worden beantwoord. Intussen bedoelen de pro-Palestijnse activisten in Nederland met het gebruik van de term “Palestina” en hele voormalige Mandaatsgebied Palestina en eigenlijk zeggen ze, dat Israël niet mag bestaan.

Landstreek Palestina
In de Nederlandse gedrukte media wordt de term Palestina voor het eerst in de Ordinaris dingsdaeghse courante op 29-01-1658, dus kort na het ontstaan van Nederland als staatkundige eenheid, gebruikt. “…en sijnen Broeder alhier seer qualijcken daer over achter den rugge is lakende) een Manifest laten uytgaen , waer in hy bewijsen wil dat den ontlijfden Monaldesque sijne Coninginne verraden, en haere geheymenisse hem aenvertrouwt andere ontdeckt , ende geopenbaert heeft gehad, doch doet weynigh vruchts , want als dees verlede dagen den Prinse van Palestina Barbarino in de voorplaetse van sijn Hoff , een paert sagh toemaecken, en de kennisse kreeg sulcx den voornoemden Santinel li toebehoorde , gelasten dadelijcken sulcx uyt te bren gen , met dese woorden, hy geen paert in sijn Hoff be–
geerden te dulden , ’t geene een onwaerdigh Cavalier ende des Beuls broeder toebehoorde.”

Het Ottomaanse rijk regeerde van 1299 tot 1922 gebieden rond de  Middellandse zee. Het gebied rond Jeruzalem werd tussen 1512 en 1520 door Selim I veroverd. Soevereine staten zoals we die nu kennen, bestonden nog niet. De term Palestina moet in deze periode als aanduiding van een landstreek rond Jeruzalem beschouwd worden.

Het Britse Mandaat voor Palestina (1918-1948)
Als de pro-Palestijnse activisten allerlei postzegels, bankbiljetten en landkaarten met “Palestina” laten zien en daarmee willen aantonen, dat het huidige Israël op het grondgebied van een imaginair land “Palestina” is gebouwd, dan hebben ze het over het Britse Mandaat voor Palestina dat na de val van het Ottomaanse rijk door de Volkerenbond is aangewezen om het gebied te besturen. Er heeft dus wel ooit een staatkundige eenheid Palestina ( 1918-1948) bestaan, maar dan wel bestuurd door Groot-Brittannië en niet als zelfstandig Arabisch land. In deze periode hebben Arabische leiders wel een Arabisch nationalisme geformuleerd, maar die aspiraties waren niet gericht op een zelfstandige Arabische staat met de naam Palestina. Veel meer bestond het Arabische streven eruit de Joden en de Britten uit het land te verwijderen. Sinds 1947 hebben de Arabische leiders keer op keer het aanbod van een zelfstandig land Palestina afgewezen. Daardoor is de term Palestina een mythische term zonder enige inhoud gebleven.

Palestijnen
Met de term “Palestijnen” is iets heel vreemds aan de hand. Vóór de stichting van de staat Israël in 1948 werden hiermee namelijk bewoners in de landstreek Palestina aangeduid. Dat kunnen zowel Joden als Arabieren zijn. In de Nederlandse kranten wordt zelfs geen onderscheid gemaakt. In het Nieuw Israelietisch weekblad van 05-02-1897 wordt de term “Palestijnen” voor het eerst gebruikt in de volgende context:

EINDHOVEN, 31 Jen. De vereeniging „Hagnosas Ourgim” alhier vergaderde gisterenavond onder presi- dium van den heer P. de Heer. De penningmeester. De heer Mathias Elias, bracht verslag uit omtrent den financieele toestand des genootschaps, die gunstig bleek te zijn. Uit het verslag van den secretaris, den heer M. Staal, vernamen wij, dat in het jaar 1836 op 24e bons is bedeeld een bedrag ad f 502.70 en wel aan 99 personen verdeeld over de volgende nationaliteiten 68 Nederlanders, 13 Duitschers, 9 Russen, t Oostenrijkers, 2 Turken, (Palestijnen), 2 Franschen, 1 Uteu en 1 Belg. Bedeeld werden 29 personen één maal, 36 pers. 2 m. 13 pers. drie m., 27 pers. 4 m. Bestuurderen hadden den dank der vergadering in ontvangst te nemen voor hun accuraat beheer.

Niet alleen worden de Palestijnen hier onder de categorie Turken geschaard, maar ook nog in een Joodse context.

In het Algemeen Handelsblad van 09-07-1930 wordt opnieuw term “palestijnen in een Joodse context gebruikt, als het gaat over deelnemers aan een sportwedstrijd in Antwerpen.

Lieneke Woltjer
Zelfs L.M.C. (Lieneke) Woltjer-Van der Hoeven Leonhard, waar de pro-Palestijnse Leonhard-Woltjer Stichting naar genoemd is, gebruikte de term “Palestijnen” niet op de manier zoals nu bij kranten en activisten gebruikelijk is. Omdat zij haar activisme in de jaren vijftig begon, benoemde zij “Palestijnse Arabieren”, dus Arabieren uit de landstreek Palestina. De term Palestijnen in de zin van authentiek onderdrukt volk dat van zijn grondgebied beroofd werd, is pas na 1964, dus na de oprichting van de PLO en ruim zestien jaar na het oprichten van de staat Israël, als mythe geïntroduceerd

Palestina Comité
Zelfs het woord “Palestina Comité” bestond vóór 1969 uitsluitend in een Joodse- en zionistische context. Aanvankelijk wordt dit woord gebruikt om een groep mensen aan te duiden, die vanuit Nederland het zionistische ideaal van het stichten van een Joodse staat in de landstreek-, later mandaatsgebied-, Palestina willen bevorderen.

Zionistische entiteit
Voor de fundamentalistische Palestina-aanhanger is het zelfs te veel om de term “Israël” te gebruiken. “Zionistische entiteit” is een pejoratieve term die met name in de Arabische wereld wordt gebruikt om de staat Israël mee aan te duiden. De term drukt een vijandigheid uit jegens Israël en een ontkenning van het bestaansrecht van Israël als staat.
Het gebruik van de term gaat terug tot 1917, toen een prediker aan de Al-Taqwah moskee in Algerije de term gebruikte naar aanleiding van de Balfour-verklaring. Hij voorzag dat de Balfour-verklaring het pad zou effenen naar de oprichting van een Zionistische entiteit in ‘het hart van het land van de islam’.

Tot 1967 werd de naam Israël in de pers van de Arabische wereld vrijwel niet gebruikt; tegenwoordig gebruiken media als Al Jazeera en Al-Ahram de term Israël echter wel, zowel in de Arabische versie als de Engelstalige versie van de website. In het Nederlandse taalgebied wordt de term Zionistische entiteit gehanteerd door de Arabisch-Europese Liga en op de extreemrechtse website Stormfront.

In oktober 2020 baarde de Syrische president Assad groot opzien, door het woord “Israël” te gebruiken, in plaats van “Bezet Palestina” of “Zionistische entiteit”. Waarnemers zien daarin de aanzet tot een mogelijk vredesakkoord.